H αυτοκτονία θεωρείται η 2η παγκοσμίως αιτία θανάτου στους νέους. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ κάθε 40 δευτερόλεπτα σημειώνεται μία αυτοκτονία τον κόσμο, ενώ ο συνολικός αριθμός παγκοσμίως ξεπερνά τα 800.00 άτομα ετησίως.
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες που θέλησαν να μελετήσουν τους αιτιολογικούς παράγοντες της αυτοχειρίας, βρέθηκε ότι άτομα τα οποία αυτοκτονούν (ή αποπειρώνται), τείνουν να πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τους Choo,Chew & Ho (2019), σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε κατοίκους της Σιγκαπούρης που είχαν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν (Κινέζοι στην πλειονότητα), βρέθηκε ότι το 25% αυτών νοσούσαν από κάποια ψυχική νόσο, με την κατάθλιψη να έχει την πρωτοκαθεδρία σε ποσοστό 41%. Ακολουθούσαν, η χρήση ουσιών (18%), δυσκολίες στην ρύθμιση του συναισθήματος (10%), σχιζοφρένεια (8%), οριακή διαταραχή προσωπικότητας (8%) κ.α.
Ωστόσο, στις χώρες της Δύσης η συνύπαρξη αυτοκτονικής συμπεριφοράς φαίνεται να έχει ακόμα μεγαλύτερο καταγεγραμμένο ποσοστό συσχέτισης με την ψυχική νόσο, το οποίο αγγίζει το 80%. Πιθανώς , αυτή η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τα άτομα στις Ασιατικές χώρες έχουν έντονο το φόβο του στιγματισμού, ο οποίος επηρεάζει την ικανότητά τους να αποδεχθούν την ασθένειά τους, και κατ’ επέκταση να ζητήσουν βοήθεια. Αντιθέτως, αντί να μιλάνε για ψυχική ασθένεια , τους είναι πιο εύκολο να αναφερθούν σε κάποια απτά συμπτώματα, όπως διάφορες σωματικές ενοχλήσεις/πόνους που τυχόν έχουν, πράγμα το οποίο δεν τους στιγματίζει. Άλλοι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση αυτοκτονικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι η ανεργία, μία οικονομική κρίση ή μια πανδημία, καταστάσεις δηλαδή που δημιουργούν έντονο στρες στον άνθρωπο και επιβαρύνουν την ψυχική του υγεία.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι σε όλες τις κοινωνίες το ίδιο εύκολο κάποιος άνθρωπος να πάρει την απόφαση να δώσει τέλος στην ζωή του, αλλά σημαντική επίδραση φαίνεται να έχουν και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του. Συγκεκριμένα, σε έρευνα που πραγματοποίησαν οι Bertolote & Fleischmann (2002) βρέθηκε ότι άτομα , τα οποία δεν πιστεύουν σε κάποιον Θεό τείνουν να αυτοκτονούν πιο εύκολα (25,6 άτομα σε αναλογία πληθυσμού 100.000 ατόμων) σε σχέση με τους θρήσκους οποιασδήποτε από τις 4 μεγαλύτερες θρησκείες παγκοσμίως ( Βουδδιστές-17,9 άτομα ανά 100.000, Χριστιανοί-11,2 άτομα/100.000, Ινδουιστές -9,6 άτομα /100.00, Μουσουλμάνοι-0,1 άτομα / 100.000).
Πιθανώς, το εύρημα αυτό σχετίζεται με το γεγονός ότι οι άθεοι δεν έχουν να «υπηρετήσουν» κάποιον Θεό. Από την δικιά τους πλευρά, οι Χριστιανοί και οι Μουσουλμάνοι προέρχονται από μονοθεϊστικές θρησκείες, στις οποίες η ζωή του κάθε ανθρώπου θεωρείται ότι βρίσκεται στα χέρια του Θεού, με τον μουσουλμανισμό να έχει έναν πιο αυταρχικό και απόλυτο Θεό. Γι’ αυτό και σ’ αυτές τις θρησκείες είναι αμαρτία να δίνει κάποιος τέλος στην ζωή του. Ενώ, σε θρησκείες όπως ο βουδδισμός και ο ινδουισμός, υπάρχει μία μεγαλύτερη επιείκεια ως προς την αυτοχειρία.
Μπορεί , λοιπόν, η θρησκεία να λειτουργήσει σαν έναν προστατευτικό παράγοντα απέναντι στην αυτοχειρία, και πιθανώς ενισχύει το αίσθημα του «ανήκειν», το οποίο είναι θεμελιώδες σε κάθε άνθρωπο. Παράλληλα, εξίσου σημαντική είναι η συναισθηματική στήριξη από το οικείο περιβάλλον, η προθυμία του ατόμου να αναζητήσει βοήθεια , καθώς και η διατήρηση της επιθυμίας του να σχεδιάζει το μέλλον του. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν προστατευτικοί παράγοντες και εφαλτήρια για να αποτρέψουν έναν αυτόχειρα από την πράξη αυτή.
Καταλήγοντας, είναι απαραίτητο να υπάρχει και η κατάλληλη στήριξη από την κοινωνία με την :
Α. Ίδρυση περισσότερων δομών πρόληψης ψυχικής υγείας, με καταρτισμένους γιατρούς και ειδικούς ψυχικής υγείας
Β. Ενημέρωση μέσα από τα ΜΜΕ για τις ενεργές γραμμές 24ωρης βοήθειας και στήριξης
Γ. Ενημέρωση και εκπαίδευση των συγγενών των ψυχικά ασθενών για τα συμπτώματα της εκάστοτε νόσου από την οποία πάσχει το δικό τους άτομο, ώστε να μην στέκονται στο φόβο του κοινωνικού στίγματος , και να μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια.
Καραγιάννη Αναστασία-Χαρά
Απόφοιτος Τμήματος Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Προσωποκεντρικής Ψυχοθεραπείας- ICPS College
