Ντροπή, ένα από τα πολλά συναισθήματα, που βιώνει στην ζωή του κάθε άνθρωπος. Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα , το οποίο, όπως και όλα τα υπόλοιπα, μας δίνει πληροφορίες για τον εαυτό μας. Είναι ένα συναίσθημα, που έρχεται ως απόρροια της ύπαρξης του ανθρώπου σε κοινότητες, και αποτελεί δείκτη κοινωνικής συνείδησης. Ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν αισθάνεται ντροπή βλάπτοντας κάποιον, θα πούμε ότι είναι π.χ. αναίσθητος, νάρκισσος ή στην χειρότερη εκδοχή, ψυχοπαθής. Η ντροπή, λοιπόν, υπάρχει για να ευνοεί την κοινωνική μας συνύπαρξη. Είναι ένα κοινωνικό συναίσθημα και αποτελεί δείκτη συναισθηματικής ευφυίας.
Πέρα από αυτή την μορφή της, όμως, η ντροπή μπορεί να προέλθει και ως αντίδραση σε μία μαθημένη κατάσταση εαυτού. Για παράδειγμα, η μητέρα που βλέπει το παιδί της να στεναχωριέται, γιατί οι συμμαθητές του το κοροϊδεύουν, μπορεί να πει: «Μην είσαι τόσο ευαίσθητος-η. Δεν χρειάζεται να τα παίρνεις όλα στα σοβαρά», θέλοντας με αυτό τον τρόπο να προστατεύσει και να ενδυναμώσει καλοπροαίρετα το παιδί της. Τι καταλαβαίνει, όμως, το παιδί; Καταλαβαίνει ότι αυτό που νιώθει είναι λάθος, ότι θα έπρεπε να νιώθει διαφορετικά, με αποτέλεσμα τα λόγια της μητέρας να τα μεταφράζει ως αίσθημα ντροπής για το ίδιο, μέσα από λόγια, όπως: «Θα έπρεπε να μην τα παίρνω όλα στα σοβαρά. Κάτι πάει λάθος με εμένα… Ντρέπομαι για εμένα». Αυτός συχνά, δεν είναι ένας συνειδητός διάλογος, ειδικά σε ένα μικρό παιδί, αλλά είναι ένα οργανισμικό βίωμα, που εκδηλώνεται συχνά μέσα από συστολή, φόβο και αίσθημα κατωτερότητας.
Το παιδί που δεν έχει ακουστεί, είναι ένα παιδί που σαν ενήλικας δυσκολεύεται να ακούσει τον εαυτό του. Μαθαίνει να παραμελεί, πλέον, κάποιες πτυχές του, γιατί τις θεωρεί ευάλωτες, λέγοντας π.χ.: «Είμαι υπερευαίσθητος ή είμαι πολύ συναισθηματικός…». Τέτοιες πεποιθήσεις καλλιεργούν συχνά μία κατάσταση ντροπής για την συνολική ύπαρξη του ανθρώπου ως οντότητα. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί συμπεριφορικά μέσα από αποφυγή των κοινωνικών σχέσεων, δυσκολία συναισθηματικής εγγύτητας, μειωμένη λήψη πρωτοβουλιών και έλλειψη διεκδικητικότητας σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Σκοπός βέβαια, δεν είναι να αποδοθούν κατηγορίες σε κανέναν γονέα- φροντιστή, για τον τρόπο που θεωρούσε καλύτερο να μεγαλώσει το παιδί του, και σε κανένα παιδί, για τον τρόπο που έμαθε να μεταφράζει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Σκοπός είναι, ξεκινώντας από το σήμερα να δημιουργήσουμε μία νέα προοπτική στην ζωή κάθε ανθρώπου που βρίσκει κομμάτια του εαυτού του διαβάζοντας αυτό το άρθρο, και να ρίξουμε μία δεύτερη ματιά σε αυτό το βαθύ αίσθημα ντροπής. Κανένας άνθρωπος με κοινωνική συνείδηση δεν αξίζει να ντρέπεται για αυτό που είναι. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα μιλήσουμε για ντροπή , καλό είναι να την εξετάσουμε και από τις δύο πλευρές της.
Καραγιάννη Αναστασία-Χαρά
Ψυχολόγος-Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια
