Εισαγωγή στην Θεωρία Θεραπείας:
Η ιστορία της Ψυχολογίας φτάνει πίσω στην αρχαιότητα. Κατά καιρούς πολλοί ψυχολόγοι, φιλόσοφοι, ερευνητές έχουν αναρωτηθεί για την σημασία της ανθρώπινης φύσης, και έχουν αναζητήσει τρόπους για έναν λειτουργικότερο βίο. Έχουν προσπαθήσει να θεραπεύσουν ψυχικές νόσους και να δώσουν εξηγήσεις σε ανθρώπινες συμπεριφορές. Ένας από αυτούς τους ψυχολόγους υπήρξε και ο Carl Rogers, ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής (1902-1987) , ο οποίος γεννήθηκε στο Σικάγο το 1902, και καταγόταν από μία αγροτική , έντονα θρησκευόμενη οικογένεια (Thorne & Sanders, 2012,p.1). Από μικρός ήταν ανήσυχο πνεύμα, αφού στα πρώτα του επαγγελματικά βήματα ασχολήθηκε με την θεολογία. Ωστόσο, οι προσωπικές του αναζητήσεις για τον άνθρωπο τον έστρεψαν τελικά στον χώρο της ψυχολογίας, με την οποία ασχολήθηκε μέχρι τα βαθιά γεράματα (Kirschenbaum, 2004). Μάλιστα, για την συνεισφορά του στον χώρο της Ψυχολογίας βραβεύτηκε το 1972 από την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία (APA) , και προτάθηκε το 1987 για το Νόμπελ Ειρήνης, το οποίο δεν έμαθε ποτέ, αφού απεβίωσε νωρίτερα το ίδιο έτος (Kirschenbaum, 2015).
Β. Σύντομη Ιστορική Αναδρομή
Αρχικά, κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στο έργο του C.Rogers, υπάρχουν αρκετές αναφορές από τους σύγχρονούς του αλλά και μεταγενέστερους ψυχολόγους, πώς ο Carl Rogers υπήρξε ένας πρωτοποριακός ψυχοθεραπευτής, και ένας από τους ψυχολόγους με την μεγαλύτερη επίδραση στην ιστορία της Αμερικής (π.χ. Kischenbaum & Henderson, 1989b, όπως αναφέρεται στον Anderson,2001). Γιατί συνέβη όμως αυτό;
Αρχικά, σύμφωνα με τον Anderson (2001, p.340) πρωτοποριακός υπήρξε γιατί «τόλμησε να είναι πρώτος σε πολλά πράγματα». Μεταξύ άλλων είχε το θάρρος να αμφισβητήσει την “αυθεντία” της ψυχιατρικής, της ψυχανάλυσης και του συμπεριφορισμού, των τριών κύριων δηλαδή ρευμάτων που άκμαζαν εκείνη την εποχή στον ψυχολογικό & ψυχιατρικό κλάδο.
Παράλληλα, εισήγαγε μία νέα ψυχοθεραπευτική προσέγγιση στον χώρο της ψυχολογίας (προσωποκεντρική προσέγγιση), η οποία δεν παθολογικοποιούσε, δεν προσπαθούσε να ελέγξει ούτε να κάνει διάγνωση στους ανθρώπους (Cooper, O’Hara, Schmid, & Bohart, 2013). Κατέρριψε το μοτίβο του απομακρυσμένου θεραπευτή , που παρουσιάζεται ως αυθεντία, και επένδυσε περισσότερο σε μία ισότιμη σχέση θεραπευτή-πελάτη (Kottler & Montgomery, 2010).
Σημαντική παράμετρος αυτής της προσέγγισης υπήρξε το γεγονός ότι μπορούσε να είναι αποτελεσματική σε κάθε είδους ανθρώπινη σχέση, η οποία πληροί τις προδιαγραφές για να χαρακτηριστεί ως σχέση βοήθειας (Rogers, 2006b).
Γ. Σχέση βοήθειας
Σύμφωνα με τον Rogers «σχέση βοήθειας μπορεί να θεωρηθεί μία σχέση στην οποία ένα τουλάχιστον από τα εμπλεκόμενα μέρη έχει την πρόθεση να προωθήσει την ανάπτυξη , εξέλιξη, ωριμότητα , καλύτερη λειτουργία και καλύτερη αντιμετώπιση της ζωής του άλλου» (Rogers, 2006b, p. 54). Με βάση αυτό τον ορισμό, η σχέση αυτή καλύπτει μία ευρεία γκάμα ανθρωπίνων σχέσεων, όπως είναι: μητέρα-παιδί, γιατρός-ασθενής, δάσκαλος-μαθητής κ.ά. Αλλά και μία ευρεία γκάμα μέσα στο ίδιο το ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο: από τον κλινικό ασθενή μέχρι τον «φυσιολογικό», ο οποίος επιθυμεί να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του (Rogers, 2006b).
Δ. Βασικές πεποιθήσεις του C.Rogers
Κοινή βάση αυτής της προσέγγισης υπήρξε η βαθιά πίστη ότι σε κάθε ζωντανό οργανισμό υπάρχει μέσα του μία αστείρευτη δύναμη και εσωτερική τάση για εξέλιξη και εκπλήρωση των έμφυτων δυνατοτήτων του (Rogers, 1995). Με άλλα λόγια, «ο εσωτερικός πυρήνας της φύσης του ανθρώπου, τα βαθύτερα στρώματα της προσωπικότητάς του, η βάση της ζωώδους του φύσης είναι θετική …» (Rogers, 2006b, p.98). Απώτερος σκοπός αυτής της φύσης είναι η αυτοπραγμάτωση, η κίνηση δηλαδή του οργανισμού προς την ολοκλήρωση του εαυτού.
Επηρεασμένος από την φιλοσοφία του Lao Tse, o Rogers συνέχισε το σκεπτικό του μιλώντας για ανεμπόδιστη (effortless) ολοκλήρωση του ανθρώπου και για απελευθέρωση της ανθρώπινης ψυχής. Μια απελευθέρωση, η οποία εκδηλώνεται όσο κινούμαστε προς του προσωπικούς μας στόχους, έχοντας εμπιστοσύνη στην διαδικασία, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζουμε πού πηγαίνουμε (Rogers, 1995).
Βασική παράμετρος σε αυτή την διαδικασία είναι η εμπιστοσύνη στον άνθρωπο ότι διαθέτει όλα τα εφόδια ώστε να αυτοθεραπευτεί και να αναπτυχθεί προ τον μέγιστο δυνατό εαυτό (Flanagan &Flanagan, 2018). O Rogers έδειξε εμπιστοσύνη σε αυτή την βαθιά πεποίθηση και μίλησε για τις απαραίτητες συνθήκες, μέσα στις οποίες μπορεί να εκπληρωθεί αυτή η πίστη (Rogers, 2006b).
Αρθρογράφος: Καραγιάννη Αναστασία- Χαρά
