«Να είσαι θετικός! Μην σκέφτεσαι απαισιόδοξα! Δες την θετική πλευρά…» Αυτές είναι μερικές από τις φράσεις που ακούμε, όταν εκφράζουμε δυσάρεστα συναισθήματα. Σίγουρα τέτοιου είδους παροτρύνσεις είναι ενθαρρυντικές προς μία φαινομενικά πιο ανέμελη βίωση κάποιων εμπειριών. Ωστόσο, ίσως το νόημα δεν είναι να βιώνουμε πιο ανέμελα κάποιες εμπειρίες, αλλά πιο αληθινά.
Το να στεναχωριέμαι με κάτι, και να προσπαθώ να σκεφτώ θετικά, δεν μου λύνει το πρόβλημα, ούτε με βοηθάει ουσιαστικά. Μάλιστα, θα μπορούσε να λειτουργήσει και αντίστροφα, ως αποφυγή επαφής και βίωσης κάποιων δυσάρεστων συναισθημάτων. Τα συναισθήματά μας είναι όλα χρήσιμα, και αποτελούν δείκτη υγείας. Ένας ψυχολογικά ισορροπημένος άνθρωπος δεν είναι απαραίτητα θετικός και αισιόδοξος, είναι όμως αληθινός. Έχει δηλαδή πρόσβαση σε όλα του τα συναισθήματα, και τα επεξεργάζεται με τρόπο που δίνει νόημα και ροή στην ζωή του.
Συχνά, ο φόβος να βιώσουμε διάφορα δυσάρεστα συναισθήματα, μας κρατά σε απόσταση από αυτά. Η απόσταση, όμως, δεν σημαίνει απαραίτητα και επίλυση. Για παράδειγμα, το να βιώσω έναν σημαντικό χωρισμό, χωρίς να πενθήσω την απώλεια αυτού του ατόμου από την ζωή μου, μπορεί να βοηθήσει προσωρινά να διαχειριστώ τον χωρισμό. Ωστόσο, σε βάθος χρόνου έχει την τάση να συντηρεί μία σειρά χρόνιων ανεπεξέργαστων και ανέκφραστων συναισθημάτων, που εκδηλώνονται μέσα από την μελαγχολία, την θλίψη, τον θυμό, και, ίσως και μια πιο αδρανή στάση απέναντι στην ζωή.
Η ελευθερία του ανθρώπου να βιώνει τα συναισθήματά του και να εκφράζεται σύμφωνα με αυτά, είναι και η βάση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Όταν τα συναισθήματα βιώνονται στο σύνολό τους, τότε μπορούμε να πούμε ότι ο άνθρωπος είναι ολόκληρος. Όταν είναι ολόκληρος, είναι πιο ψυχικά υγιής, και άρα πιο διαθέσιμος απέναντι στην ζωή.
Η τοξική θετικότητα, αντίθετα, μας προσκαλεί να δούμε την εμπειρία μας με έναν μονοδιάστατο τρόπο, ο οποίος εν τέλει μας βλάπτει, γι’ αυτό και γίνεται τοξικός. Μας προσκαλεί να δούμε την θετική πλευρά, ακόμα κι όταν αυτή δεν υπάρχει. Για παράδειγμα, εάν με απολύσουν ξαφνικά από την δουλειά μου και δεν έχω να βιοποριστώ, τι θετικό υπάρχει σε αυτό; Κάποιος που θα ήθελε να απαλύνει τον πόνο μας , θα μας έλεγε: «Τουλάχιστον έχεις περισσότερο ελεύθερο χρόνο». Ίσως, όμως , δεν έχει νόημα μία τέτοια θετική δήλωση, όταν δεν καλύπτονται κάποιες βασικότερες ανάγκες, όπως αυτή της σίτισης. Η τοξική θετικότητα, λοιπόν, μας προσκαλεί να εστιάζουμε στην θετική πλευρά των πραγμάτων, ώστε να βιώνουμε ευχάριστα συναισθήματα. Ποιος είπε, όμως, ότι το να βιώνουμε μόνο ευχάριστα συναισθήματα είναι η απάντηση για μια πιο ευτυχισμένη ζωή;
Καλό είναι την ζωή να την βλέπουμε όπως είναι, και όχι όπως θα θέλαμε να είναι, γιατί τότε δημιουργούμε έναν δικό μας φανταστικό κόσμο, κινδυνεύοντας να χάσουμε την επαφή με τον πραγματικό κόσμο. Και τώρα θα με ρωτήσεις: Γιατί αυτό είναι κακό; Γιατί έτσι χάνουμε το εδώ και τώρα. Και το εδώ και τώρα είναι ο μόνος χρόνος που έχουμε στον οποίο μπορούμε να αναλάβουμε δράση. Για να δημιουργήσουμε μία ισορροπία ανάμεσα σε αυτό που ζούμε, και σε αυτό που θέλουμε να δούμε να συμβαίνει, ο μόνος τρόπος είναι να δράσουμε.
Κλείνοντας, η τοξική θετικότητα αναφέρεται στο είδος εκείνο της θετικότητας που εκβιάζει την θετική σκέψη, ώστε να χωρέσει κανείς στις προδιαγραφές της ταμπέλας του σύγχρονου «θετικού» ανθρώπου, που νιώθει ευγνώμων για την ζωή του, χωρίς να γνωρίζει γιατί. Μία τέτοια διαδικασία απαιτεί προσπάθεια, αλλά και ενοχές όταν δεν επιτυγχάνεται ο σκοπός της. Δημιουργεί μία αίσθηση ότι «κάτι κάνω λάθος , γιατί θα έπρεπε να νιώθω διαφορετικά, να νιώθω καλύτερα». Γιατί ,όμως, πρέπει να νιώθουμε με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο; Γιατί χρειάζεται να χωρέσουμε κάπου; Κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει τον τρόπο σκέψης και ζωής, που λειτουργεί για τον ίδιο, καθώς οι ταμπέλες δεν είναι για να τις υπηρετούμε, αλλά για να μας υπηρετούν.
Καραγιάννη Αναστασία Χαρά
Ψυχολόγος-Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια
